Het was weer een hele gezellige jubileumavond afgelopen zaterdag 6 november. Er werd geschaakt, er was een pub-quiz, een bestuursquiz en er werd gegeten, gedronken en muziek gemaakt. Gewoon een topavond! Hieronder de openingstoespraak van voorzitter Willem Pool en daaronder wat foto’s.
Het 95 jarig jubileum van Schaakvereniging Castricum.
Schaakvrienden. Ondanks het succes van de Netflix serie the Queens Gambit helaas geen
Schaakvriendinnen meer in ons midden.
Namens het Bestuur heet ik U allen van harte welkom bij de viering van het 95 jarig jubileum van de Schaakvereniging Castricum .
Onze vereniging bestaat sinds 1 november 1926.
De oprichtings-acte vermeldt Schaakvereniging De Pion, wat een zekere bescheidenheid uitstraalt.
In 1963 werd omgedoopt naar Schaakvereniging Castricum, wat duidt op meer zelfbewust zijn en ambitie.
Een bijzonder welkom geldt onze ereleden Bart Schlosser, lid sinds 1950 en Jan van Riel, lid sinds 1963, die langjarig onze vereniging als bestuurslid hebben gediend.
Zonder de inzet van betrokken leden besta je geen 95 jaar.
Bart Schlosser en Jan van Riel zijn ook drager van de gouden erespeld van verdienste van de
Koninklijke Nederlandse Schaakbond. Het zelfde geldt voor Piet van Wonderen ,reeds meer dan 30 jaar als bestuurslid verantwoordelijk voor de Externe Competitie.
Ook heet ik de leden van onze 55 plus club, door de KNSB Masters genoemd, hartelijk welkom
Bezien we geschiedenis van onze schaakvereniging vereniging dan was er een hoogtepunt rond 1976.Dus rond ons 50 jarig bestaan, uitbundig gevierd met o.a. een prachtige
schaaktentoonstelling.
In die tijd doorbrak Bobby Fischer de jarenlange Russische suprematie en wel op een
verpletterende wijze. Schaken werd dankzij de formidabele prestaties van Fischer bijzonder
populair .
Onze Schaakvereniging telde in 1976 120 jeugdleden en 110 seniorleden.
Extern werd gespeeld met 9 teams tot in de 2e klasse KNSB.
Sindsdien is het ledental helaas gestaag afgenomen naar thans 10 officieuze jeugdleden met les
onder leiding van Fred Kok en 37 senioren op de vrijdagavond.
Het lijkt bijna onvermijdelijk dat deze trend zich voort zet.
Een niet meer weg te denken fenomeen bij onze vereniging is de 55plus club, opgericht in 2001
door ons, overleden erelid , Joop Bakker. Onze Masters vieren vandaag dus het 4e
lustrum, waarmee wij hen van harte feliciteren.
Gestart werd met 6 55 plus leden in de Kleine Zaal van het Dorpshuis de Kern
Daarna groeide het aantal leden gestaag tot rond de 30 in 2016.Daarna trad een stabilisatie op.
De opkomst is zeer hoog. Het clubhuis Fase Fier draagt reeds vele jaren bij aan een prima
ambiance.
In Nederland zijn maar een handvol 55plus Schaakclubs. Veel initiatieven stoppen na
enige tijd.
De afgelopen 5 jaar leidde Paul Harmse, ondanks Covid, op prima wijze. Voorgesteld wordt hem voor 5 jaar te herbenoemen.
Boven geschetste ontwikkeling van de ledenaantallen op de club avond is geen specifiek Castricums probleem.
De clubcompetitie, staat bijna overal onder druk.
De vergrijzing wordt steeds groter, wat niet aantrekkelijk is voor potentiële jeugdleden.
Er worden zelfs schaakverenigingen opgeheven. Treffend voorbeeld is S.V. Excelsior in Heemskerk, na 55 jaar. De meeste leden lijken in rook opgegaan.
Toch is de populariteit van de Schaaksport in het algemeen niet afgenomen.
Internet schaken beleeft , mede als gevolg van Covid lockdowns, een grote populariteit.
Ook het schoolschaak heeft een hoge vlucht genomen dank zijn het internet lesprogramma Chessity, dat grotendeels zelfsturend is, dus weinig leiding vereist. De leerling bepaalt het eigen tempo.
Chessity was op de Castricumse Montessori school een groot succes met ca 40 deelnemers.(een
prima initiatief van Fred Kok en Sander Holsteijn)
Helaas zorgde Covid voor het tijdelijke stilleggen van deze activiteit.
Helaas stoppen veel leerlingen met schaken na overgang naar het voortgezet onderwijs.
Digitalisering, voortschrijdende individualisering en de welvaartsstaat, die een veelheid van
alternatieve vrijetijdsbesteding biedt zijn m.i. de belangrijkste bepalende factoren van de malaise in het clubschaak.
Afname van club- ledenaantallen tast niet alleen de financiële maar vooral ook de organisatorische draagkracht aan. Bovendien ervaren velen een kleine club als minder gezellig en uitdagend.
Het sociale element is voor velen ook heel waardevol.
Wij moeten ons dus de vraag stellen of wij in 2026 ons 100 jarig bestaan zullen vieren als wij in
“business as usual “’onze weg vervolgen. Mogelijk wel, maar het is de vraag of het dan wel leuk is 100 jaar te zijn met een beperkt aantal vrijdagavondleden.
Veelvuldig dezelfde tegenstander treffen gaat op den duur vervelen.
Organisatorisch en financieel zijn we gelukkig nog in goede conditie: we kunnen tegen een stootje.
Conclusie kan bijna niet anders zijn, dat met enige urgentie samenwerking dan wel fusie met andere schaakverenigingen moet worden nagestreefd. Voor de hand ligt SV Bakkum en daarna SV Vredeburg in Limmen.
Dus Schaakvereniging BALC in 2030 ? Liever eerder !
Uiteraard met behoud van een prima functionerende 55 plusafdeling!
In de Externe NHSB Competitie is recentelijk gestart met de Castricum- Bakkum Combinatie.
Hopelijk een goede eerste stap naar verdere samenwerking!
Afgewend moet worden dat het weekblad de “’Castricummer’’ ergens voor 2030 een artikel
publiceert met de titel :””Hoe de Schaakvereniging verdween uit Castricum”.
Wij kunnen dat met doortastendheid en creativiteit voorkomen, net als Raoul Capablanca,
wereldkampioen van 1921-1927 volgens de volgende anekdote:
Capablanca werd tijdens een toernooi uitgedaagd door een onbekende schaker, die hem een
schokkende mededeling deed: “Ik heb het schaken definitief opgelost”. “Het einde van de
schaaksport is aangebroken”.
In de beslotenheid van een hotelkamer verloor Capablanca de eerste partij in 15 zetten. De
volgende partijen ook. In allerijl werden ook wereldkampioen Aljechin en oud-wereldkampioen Lasker uitgenodigd partijen tegen het onbekende fenomeen te spelen. Ook zij verloren steeds in 15 zetten. Allen waren verbijsterd, nog nooit hadden zij in 15 zetten verloren.
Daar zaten zij, die hun leven gewijd hadden aan de schaaksport en nu was dat voorbij, dank zij
deze zonderling.
Waarom hebben we nooit van dit voorval gehoord, Raoul ?
Wat denk je antwoordde Capablanca “wij hebben die man natuurlijk vermoord”.
Onze beschermengel Capablanca overleed in 1942 in het harnas tijdens de analyse van een net
gespeelde partij.
Schaakvrienden, net als Capablanca hebben we de tijd niet de ontwikkelingen in onze geliefde
schaaksport en schaakvereniging schouderophalend aan te zien .
Niets doen is geen optie en zal leiden tot verloedering en ondergang.
Er is werk aan de winkel: een uitdaging onze schaak toekomst met creativiteit en in optimisme
vorm te geven.
Maar niet nu, vanavond vieren wij feest met eten, drinken, schaken en een pittige quiz
Wat betreft de quiz kan ik u gerust stellen, alleen de 3 prijswinnaars worden bekend gemaakt.
Rest mij U allen een genoeglijke avond te wensen.
Willem Pool
Het 90 jarig jubileum van Schaakvereniging Castricum Dame en Heren,
Namens het Bestuur heet ik U van harte welkom bij viering van het 90 jarig jubileum van de Schaakvereniging Castricum . Onze vereniging bestaat sinds 1 november 1926. De geboorte-acte vermeldt Schaakvereniging De Pion, maar in 1963 werd omgedoopt naar Schaakvereniging Castricum, wat meer allure uitstraalt.
Een bijzonder welkom geldt onze ereleden Bart Schlosser en Jan van Riel, die langjarig in bestuursfuncties onze vereniging hebben gediend. Zonder sterk betrokken leden wordt je geen 90! Bart Schlosser , Jos Maasdijk en Jan van Riel zijn zelfs drager van de gouden erespeld van verdienste van de Koninklijke Nederlandse Schaakbond. Ook heet ik de leden van de 55 plus , door de KNSB Masters genoemd, hartelijk welkom.
In tegenstelling tot ons vorige lustrum hebben wij thans geen leden meer die geboren zijn voor 1 november 1926. Toen waren dat erelid Jo Clarijs en Hans Molenbroek , veelvuldig clubkampioen . Beiden zijn helaas overleden.
Bezien we geschiedenis van onze vereniging dan was er een hoogtepunt rond 1976. Han Kemperink zal vanavond terugblikken op het 50 jarig jubileum in dat jaar. In die tijd doorbrak Bobby Fischer de jarenlange Russische overheersing en wel op een verpletterende wijze. Schaken werd dankzij de formidabele prestaties van Fischer bijzonder populair . Onze Schaakvereniging telde toen 120 jeugdleden en 110 seniorleden. Sindsdien is het ledental helaas gestaag afgenomen naar thans 7 jeugdleden en 40 senioren op de vrijdagavond.
Een niet meer weg te denken fenomeen bij onze vereniging is de 55plus Masters club, opgericht in 2001 door ,het helaas overleden erelid , Joop Bakker. Onze Masters vieren vandaag dus het 3e lustrum, waarmee wij hen van harte feliciteren. Dankzij de grote en succesvolle inzet van Henk Vaessen, gedurende 10 jaar, heeft onze Masters club nu 31 leden, waarvan 11 dubbelleden. Henk bedankt ! En Paul Harmse : veel succes toegewenst, met het leiden van de Masters, in de komende 10 jaar.
In de hedendaagse samenleving wordt zowel naar 90 jarigen als naar 15 jarigen met enige bezorgdheid gekeken. Beide bevolkingsgroepen, stokoud respectievelijk puberaal, worden nogal eens als maatschappelijk probleem ervaren. Dit gehoord de discussies over kwaliteit van ouderenzorg, voltooid leven en tekortschietende opvoeding door de moderne ouder.
Toch bestaat er nauwelijks verschil tussen onze, vergrijzende, 90 jarige en zijn 15 jarige satelliet , waarvan je alleen lid kunt worden als je grijze haren hebt.
Je kunt je dus terecht de vraag stellen of van beide groepen schakers ,het voortbestaan niet aan een zijden draad hangt, nu het schaakspel al jaren aan populariteit inboet, ook bij de jeugd.
Dit “ to be or not to be “vraagstuk kunnen we, wetenschappelijk verantwoord oplossen als we de geschiedenis van het schaakspel en het ontstaan van de welvaartsstaat , bestuderen.
Historici gaan er vanuit dat het schaakspel ruim 2000 jaar geleden is ontstaan in India. Het toen ontwikkelde vierkante bordspel met 64 velden was geinspireerd op de onderdelen van het toenmalige Indiase leger: Strijdwagens, Ruiters , Olifanten en Voetvolk. Het leger werd aangevoerd door een Koning, de Maharadja, bijgestaan door de vizier, een soort minister, die niet erg belangrijk was, want hij kon slechts 1 veld schuin bewegen. Dit bordspel werd Chaturanga genoemd ,hetgeen 4 legerafdelingen betekent. De begin opstelling is sindsdien niet veranderd. Alle genoemde stukken, die wij thans kennen als torens, paarden, lopers, pionnen ,Koningin en Koning, werden prachtig versierd.
In de 6e eeuw na Christus werd het Chaturanga algemeen bekend in Perzie, dat, vanuit thans Iran en Irak, het Nabije Oosten regeerde, dat zich uitstrekte tot in India. Schaken komt van het Perzische Sjah,wat koning betekent. Sjah Matta betekent koning gevangen. Dat de koning niet geslagen mag worden komt omdat men toen verslagen koningen ,uit respect, niet ombracht.
In 641 versloegen de Arabieren de Perzen en ontdekten zo de kunst van het schaken. Na 800 werd, geschaakt in het gehele Arabische Rijk, dat zich uitstrekte van India tot Spanje. Wel veranderden de Arabieren het uiterlijk van de schaakstukken, want de islam verbiedt afbeeldingen van levende wezens. De stukken werden daarom ontdaan van alle opsmuk .
In het jaar 800 kreeg Keizer Karel de Grote, waarschijnlijk ter gelegenheid van zijn kroning, een schaakspel cadeau van Haroen ar Rashid, de kalief van Bagdad, die wij ook kennen van de sprookjes van 1001 nacht. Daarna verspreidde het schaakspel zich geleidelijk onder de Europese Adel en Geestelijkheid. Schaken werd zelfs onderdeel van de opvoeding aan het hof, van zowel meisjes als jongens. Ook onder geliefden werd schaken een favoriet tijdverdrijf. In de Middeleeuwen was het spelen van spelletjes en dobbelen een belangrijke tijdspassering van de adel. Afgezien van oorlog voeren, hadden edellieden weinig andere bezigheden . De gewone, horige en dus afhankelijke, mens schaakte toen niet; die had al zijn tijd nodig om te overleven met primitieve landbouw methoden, slechte leefomstandigheden en vele, vaak dodelijke, ziekten.
In de Middeleeuwen promoveerde de vizier van het indisch/arabische schaakspel tot Koningin, maar pas rond 1500 kreeg de Koningin de actieradius die het nu heeft en zo het sterkste stuk van het schaakspel werd. Dit gaf mogelijk een aanzet tot de latere emancipatie van de vrouw !
Weer later werden de rokade en het en passant slaan geintroduceerd. Het schaakspel werd zo geleidelijk levendiger en ook ingewikkelder.
Het zijn echter de Noormannen geweest die voor een brede verspreiding van het schaakspel in Europa hebben gezorgd, toen zij rond het jaar 1000 vele kastelen plunderden. Denk aan Dorestad in Nederland. In Noorwegen zijn de oudste Europese opgravingen van het schaakspel gevonden. Het pleit niet voor de Noren, dat het zo lang geduurd heeft, voordat deze diefstal van schaakspellen een Noorse wereldkampioen schaken opleverde!
De gewone burger kon pas gaan schaken, toen deze meer vrije tijd kreeg . Aan de oorsprong van deze ontwikkeling lag de technische vooruitgang, waardoor eerst in de landbouw en later in de industrie de produktie per gewerkt uur enorm toenam.
Deze toename van de arbeidsproductiviteit is nog lang niet ten einde, nu ook in de dienstensector de efficiency sterk toeneemt door automatisering . Zie de recente ontslaggolf in het bank-en verzekeringswezen.
Samen met de noodzakelijke ontwikkeling naar een circulaire economie met duurzame energieopwekking en volledige recycling van grondstoffen ,zal in de loop van deze eeuw een geheel andere maatschappij ontstaan. Beter en duurzamer komt in de plaats van meer. Werken zal uiteindelijk beperkt worden tot maximaal 2 dagen per week en voor velen niet eens elke week. Robots zullen veel werk overnemen.
Geschetst ,toch wel schitterend, perspectief biedt voor sport en spel, cultuur en wetenschap in het algemeen en de schaaksport in het bijzonder, ongekende mogelijkheden. Immers ,net als in de Middeleeuwen bij de adel, zal de overvloed aan vrije tijd plezierig besteed moeten worden. Voorkomen van verveling op grote schaal wordt een speerpunt van regeringsbeleid. “Ledigheid is des duivels oorkussen “ luidt, niet voor niets, een oud gezegde. We keren dus niet, en passant, terug naar het verloren Paradijs.
Vrije tijdkunde wordt een zeer belangrijk vak in het onderwijs. Leren schaken wordt, net als in de Middeleeuwen , weer een vast onderdeel van de opvoeding van alle kinderen.
Schaken staat immers model voor het leven zelf met vooruitzien, plannen maken , voor- en tegenspoed, zoeken naar oplossingen en strijd. Dus van grote vormende waarde.
Sport en spel zullen vooral overdag beoefend gaan worden. s Avonds zal men willen uitrusten, want vrije tijdspassering is veel inspannender dan werken.
Moraal van dit verhaal: Onze Schaakvereniging zal op termijn niet meer op de vrijdagavond schaken, maar uitsluitend nog overdag , met een overvloed aan leden. Een nieuwe periode van bloei.
Dame en Heren ,namens het Bestuur wens ik u allen een genoeglijke avond.
———————
